ترجمه اسناد وزارت خارجه بریتانیا قسمت اول

 

رضا وشاحی

مطالب در پرانتز ها در اصل متن نیست و از مترجم است.

مقدمه: ما متاسفانه تاریخ نمی خوانیم. تاریخ مان شفاهی است. این انتقاد ها را قبلا دیگران هم گفته اند و جدید نیست. به این اضافه کنم که تاریخ مان بر اساس مستندات نیست. و اگر هم هست تفسیر مدرن و صحیح از کنار گذاشتن اسناد کنار هم بدست نمی دهیم. با یکی از داشجویان تاریخ در دانشگاه صحبت می کردم و حرف جالبی زد گفت که استاد هایشان می گویند که کتاب های تاریخ سال قبل را دیگر استفاده نکنید و فقط چاپ جدید را استفاده کنید. چرا که تاریخ علم است و علم قدیمی می شود. منظور از تاریخ البته تفسیر تاریخ است که بر اساس اسناد جدید هر روز به روز می شود. خود اسناد البته قدیمی هستند. من سعی می کنم کمی با ترجمه برخی اسناد وزارت خارجه بریتانیا که دسترسی پیدا کرده ام به روشن شدن برخی مسایل تاریخ مان کمک کنم.

توضیح سند: سند حاضر نشان می دهد که طرح اشغال عربستان در سال 1922 توسط حکومت ایران برنامه ریزی شده اشت. همچنین نشان می دهد که اختلافات براساس درآمد نفت بین تهران و شیخ خزعل بوده است. سند همچنین از توصیه های دولت انگلستان به شیخ خزعل می گوید و از تلاش دولت بریتانیا برای جلوگیری از سقوط شیخ خزعل صحبت می کند. بر خلاف باور عامه که سقوط شیخ خزعل را فقط تقصیر بریتانیا می دانند.

 1922

گزارش سری وزارت خارجه بریتانیا

 سفیر ما در تهران اطلاع داده است که به شکل سری مطلع شده است که سفیر روسیه تهران را ترک خواهد کرد و معلوم نیست جانشین وی چه کسی خواهد بود.

در تاریخ 8 آوریل سفیر ما به شکل سری مطلع شده است که حکومت پارس می خواهد سیستم تلگراف انگلیسی در جنوب را نابود کند و بجای آن سیستم دیگری را نصب کند. ما اهمیت این ایستگاه ها را برای کشتیرانی در خلیج به دولت پارس گوشزد کردیم. و از دولت پارس در خواست کردیم مطلب را مورد مطالعه قرار دهند. در پاسخ گفته اند که می خواهند این ایستگاه های تلگراف را خریداری کنند. ما به دولت پارس پاسخ دادیم که شما نیروی فنی برای اداره این ایستگاه ها را ندارید. سفیر از وزارت خارجه می خواهد که به وی در این مورد توصیه شود.

سر پرسی لورین در 25 آوریل تلگراف زده است و گفته است دولت پارس رسما از وی مطالبه کرده است که نیروهای بریتانیا از خلیج (عربی) خارج شوند. هدف دولت پارس تصرف بوشهر است. قبایل منطقه حکومت تهران را نمی پذیرند. ما قراردادی برای خروج نیروها در سال 1912 با دولت پارس امضا کرده ایم ولی به دلایلی نیروهای خود را خارج نکرده ایم. وجود نیروهای بریتانیا در این سالها موجب حفظ بوشهر از هجوم (دولت ایران) شده است. نخست وزیر پارس به من با صراحت گفت که دولت قصد دارد قوای زیاد و دایمی به بوشهر بفرستد. من از دولت انگلستان تقاضای توصیه دارم.

در همان تاریخ سر پرسی در مورد شیخ خزعل در عربستان تلگراف زد. و از قصد دولت برای فرستادن نیروهای دایمی به عربستان خبر داده است. که ما با شیخ خزعل این موضوع را گفته ایم و موجب نگرانی هایی در جنوب شده است. هدف دولت پارس از فرستادن نیرو به زور گرفتن درآمد دولت محمره است. شیخ محمره بر خلاف توصیه هایی که ما در گذشته به وی کرده ایم در عربستان رفتار می کند و حاضر نیست با یک شروط مقبولی با حکومت پارس بر سر درآمد (نفت) کوتاه بیاید و این موجب خواهد شد که حکومت تهران به جنوب حمله کند. ما تصور می کنیم می بایست بر شیخ خزعل فشار وارد کنیم تا شروطی را قبول کند و این مشکلات پایان یابد. سر پرسی متوجه است که وجود نیروهای دولت پارس در جنوب نگران کننده است و امیدوار است که بتواند از طرق مختلف در تهران جلوی حرکت نیروها به سمت عربستان را بگیرد. وی همچنین از رییس بوشهر خواسته است که با شیخ خزعل صحبت کند تا کوتاه بیاید، همچنین دفتر هند و بغداد را مطلع کرده است که در صورت حرکت نیروهای پارس به جنوب اقدامات لازم را برای حفظ منابع نفتی انجام دهند.