ترجمه خلاصه یک سند سری از وزارت خارجه بریتانیا

       

1921/29/01

سری

شماره 296

تلگراف از کمیساریای عالی وزارت خارجه بریتانیا در بغداد

توزیع محدود با نظر چرچیل توسط دفتر هند امپراطوری بریتانیا

تلگراف شما را در 19 ژوئیه ملاحظه کردیم. بلشویک ها خطر بزرگی هستند. دو فاکتور اصلی وجود دارد: یکی اینکه آیا بلشویک ها توانایی و خواهان حمله و اشغال شمال ایران را دارند؟ دوم اینکه آیا دولت بریتانیا می خواهد جلوی ایشان را بگیرد؟ در مورد فاکتور اول رضا شاه در حال بستن قراردادی با روسهاست که می خواهد جلوی گسترش بلشویک ها را نگیرد. بهمین دلیل ما تمامی کمک به دولت رشا شاه را قطع کرده ایم.

بنظر می رسد که دولت رضا شاه در تهران بسیار ضعیف است و هر لحظه امکان دارد فرو بریزد. ما می بایست با مجلس تهران توافق کنیم و شاید فشار بر مجلس برای تغییر رضا شاه لازم باشد. بنظر می رسد که بلشویک ها شمال ایران را بزودی اشغال خواهند کرد. دراینصورت ما می بایست قسمت جنوبی ایران را که در حال حاضر در آن حضور داریم تقویت کنیم. مخصوصا خطوط نفت قصر شیرین، پشت کوه، بختیاری و عربستان. بختیاری ها بسیار مهم هستند چرا که در حال حاضر بر یزد و کرمان و اصفهان هم حکمرانی می کنند. آیا ما باید اعلام استقلال رسمی کردها و لرها و عرب ها را اعلام کنیم؟ و آنان را به ایجاد یک اتحاد دفاعی با هم تشویق کنیم که در صورت حمله بشلویک ها منطقه را با ایجاد یک ارتش دایمی مشترک حفظ کنند؟ همچنین نیروهای قشقایی را هم می بایست آموزش بدهیم. تمام این چهار فاکتور قبیله ای هستند و تا حد زیادی در حال حاضر مستقل از دولت مرکزی هستند. ایجاد کنفدراسیون اینچنینی می تواند هم به سود آنها باشد و هم به سود منافع بریتانیا در منطقه. اصفهان و یزد و کرمان را هم بین لرها و عرب ها و کردها تقسیم می کنیم و پایگاه های نظامی وسیعی درآنجا ایجاد می کنیم. ما می بایست در خطوط ارتباطی و تلگراف بین المحمره تا بوشهر و کرمانشاه تا اهواز و از اهواز تا خرم آباد و بندر عباس سرمایه گذاری کنیم. همچنین این خطوط را می بایست به خطوط مواصلاتی خانقین وصل کنیم. ما می بایست تمام تجار بریتانیایی و افراد ارشد دیپلماتیک وزارت خارجه متخصص در امور ایران را در یک جلسه جمع کنیم و مفصل بحث کنیم.

توضیح سند: سند نشان می دهد که رضا شاه توسط حکومت بریتانیا به قدرت نرسید و روابط بریتانیا با رضا شاه خراب و ضعیف بوده است. همچنین حمایت بریتانیا از کردها، لرها و عرب ها را در بدست آوردن استقلال خود نشان می دهد. نکته مهم صحبت از سرمایه گذاری بریتانیا در جنوب است و حفظ منافع بریتانیا است. بیشتر سند در مورد خطر گسترش بلشویک روس است. صحبت از ایجاد کنفدراسیون کردها، لرها، قشقایی ها و عرب ها به شکلی که هر کدام اعلام استقلال کنند و با هم اتحاد نظامی ایجاد کنند که جلوی نفوذ بلشویک ها را بگیرند.

پاسخی بر مقاله استاد یوسف عزیزی در مورد مقاله ایشان در مورد فدرالیسم تحت عنوان: جنبش های ملی شکل نوین دولت – ملت در ایران و جهان پیرامون.

رضا وشاحی

2013/03/30

 استاد یوسف عزیزی، نویسنده، شاعر و محلل سیاسی می باشند که خود سابقه طولانی در شکل گیری و رهبری مبارزات مردم عرب اهواز و دیگر ملت های ایران را دارند. ایشان برای جامعه عرب اهوازی بسیار شناخته شده هستند. اصولا شاید بتوان گفت اگر امروز قضیه ای به نام قضیه اهوازی هست مرهون قعالیت های کسانی چون استاد یوسف عزیز است که سرمشق و الگوی بسیاری از فعالان سیاسی و فرهنگی نسل بعد در عربستان شد. همچنین در سطح بین المللی از ایشان تقدیر شده است و بسیار شناخته شده هستند. ایشان از فکر فدرالیست جانبداری می کنند. که خود من هم زمانی طرفدار این فکر بودم. این هم پاسخ به برخی از نقاط مطرح شده در مقاله وزین ایشان است که خواندنش را توصیه می کنم.

استاد یوسف عزیزی در بخشی از مقاله خود چنین نوشته اند:

  

"به نظر می رسد جنبش های استقلال طلبانه در میان ملیت های ایران - که هم اکنون صفوف خود را محکم تر می کنند - با موانع فراوانی رو به رو خواهد شد. از نظر منطقه ای هیچ یک از کشورهای منطقه خواهان تکه تکه شدن ایران نیستند. ترکیه، عراق، عربستان سعودی، پاکستان، هند و حتی چین و روسیه مخالف این امراند. کشورهای قدرتمند غرب نیز به دلایل هم پیمانی با این کشورها – ترکیه و عراق و سعودی وپاکستان– و نیز به دلیل پیامدهای ناشی از جنگ داخلی در ایران با ایده استقلال خواهی ملت های درون ایران مخالف اند. آنها نمی خواهند این منطقه ژئو استراتژیک و منطقه خلیج - که چهل درصد نفت جهان از آنجا صادر می شود – تا دهه ها دچار بی ثباتی و جنگ داخلی شود".

چند نکته در مورد این قسمت مقاله استاد عزیزی می بایست گفت. نکته اول این است که به شکل تاریخی تولد کشورهای جدید همواره کار آسانی نبوده است. همسایه ها همیشه مانع بوده اند. در تاسیس کشور اسراییل این را شاهد بودیم. در تاسیس کوزوو حتی خود بوسنی ها مخالفت کردند. در مورد منطقه کاتولونیا اسپانیا و جنبش استقلال خواهی اخیر حتی منطقه باسک و گلاسیا مخالفت هایی کردند. این یک مساله طبیعی است. طلاق وجود دارد ولی می بایست از تشویق طلاق در جامعه جلوگیری کرد. اما مهمترین قسمت حق تعیین سرنوشت توسط همان ملتی هستند که خود را ملت می خوانند و خواهان استقلال هستند. آرای این مردم مهم هست. کشورهای منطقه تاثیر دارند ولی نمی توانند جلوی تغییر را بگیرند. نکته دیگر در مورد کشورهای غربی است. کشورهای غربی لزوما مخالف استقلال نیستند. آنها طبعا بر مبنای دموکراسی و حقوق بشر از حقوق این ملت ها وقتی که نشان دهند استقلال می خواهند، حمایت خواهند کرد. در مورد بی ثباتی منطقه بعد از استقلال از ایران، دلیلی هم نیست که نشان دهد با وجود سه قدرت نظامی بزرگ منطقه مثل اسراییل و سعودی و مصر و همچنین ناوگان آمریکا، امنیت و ثبات و انتقال انرژی از خلیج عربی بخطر بیافتد.

در مورد احزاب کرد ایران باید گفت که بعلت ریشه های تاریخی و زبانی که کردها بین خود و فارس ها می دانند (حالا درست و یا غلط) مثل جشن نوروز، مثل اساطیر مشترک و ریشه های زبانی و غیره، رفتار سیاسی کردها در ایران متفاوت است و خواهان جدایی به شکلی که کردهای عراق خواهان هستند، نیستند. دلیل طرفداری از خودمختاری و بعدا فدرالیست در بین کردها به این دلیل است. هر چند که این وضعیت هم با مشاهده وضعیت کردستان عراق در حال تغییر است.

استاد یوسف عزیز در بخش دیگری نظرات خود را در مورد فدرالیسم اینگونه جمع بندی کرده اند:

"از دیدگاه من، دموکراسی، فدرالیسم و عدم تمرکز آهنین در تهران، چند مزیت دارد: ۱) مانع باز تولید استبداد علیه همه ایرانیان می شود ۲) گرایش های استقلال طلبانه را کاهش خواهد داد و٣) جلوی گرایش های شبه امپریالیستی و دخالت جویانه در امور ملت های همسایه را می گیرد، امری که هم در رژیم شاه و هم در رژیم ج ا ا انجام می شود"

در مورد این دلایل هم به اختصار باید گفنت: اول معلوم نیست که چرخه استبداد در ایران بعد از فدرالیست شدن متوقف خواهد شد. همه کشورهای فدرال موجود دموکراتیک نیستند. همه کشورهای فدرال موحود حقوق بشر را رعایت نمی کنند. مثال من هم نیجریه و پاکستان هستند. من در مورد نیجریه در سازمان عفو بین الملل کار می کردم و در این کشور قتل های بسیاری وجود دارد که توسط پلیس و نیروهای امنیتی صورت می گیرد. آدم ربایی فعالین حقوق بشر، سرکوب مردمانی که نفت در زمینشان است جزو این مشکلات است. اوگئونی ها و کالاباری ها، ادوزی ها، ایجوازی ها ، ارهوبوزی ها و ایبی بیوزی ها ملت های اقلیتی هستند که نفت نیجریه در واقع متعلق به آنهاست. در نیجریه فدرال کمترین حقی برای این ملت ها قایل نیستند. بسیاری از نیجریه ایها فدرال شدن را عامل مصیبت های خود می دانند. من با خواندن تحقیق های سازمان عفو ملل در واقع چشمانم باز شد و از فدرالیست طلب بودن به استقلال خواه بودن رسیدم. در مورد پاکستان هم می بایست از بلوچهای پاکستان پرسید! سودان هم فدرال است! چیزی که به یقین در مورد ایران فدرال می شود پیش بینی کرد این است که ایران مانند آلمان و سویس و کانادا و آمریکا نخواهد شد. به علت سطح فرهنگ سیاسی و اجتماعی و غیره. در واقع فرهنگ ایران بیشتر به پاکستان و نیجریه و سودان شبیه است. به این اضافه کنیم که سودان هم فدرال بود و جنگ داخلی درگرفت تا مردم جنوب سودان به استقلال خود برسند. یوگوسلاوی هم فدرال بود و این فدرال بودن نه فقط چرخه ستم را متوقف نکرد بلکه موجب سرکوبی بیشترملت ها شد. ماجرای جنگ داخلی بالکان را همه می دانیم.

دوم مگر استقلال طلبی بد و گناه است که می بایست جلویش گرفته شود؟ آیا این شیوه شریک فدرال پیدا کردن بر اساس ترساندن  از استقلال طلب ها واقعا راه به جایی می برد؟ کسی بر اساس ترس از طلاق ازدواج نمی کند! در واقع فدرالیسم استقلال خواهی را متوقف نمی کند و کاهش هم نخواهد داد. در سودان همچنانچه گفته شد فدرالیسم نتوانست جلوی فروپاشی کشور را بگیرد. در یوگوسلاوی هم به همین شکل. در عراق هم می بینیم که صدای استقلال طلبی هر روز گسترده تر و بلندتر می شود. مشکل ایران این است که هیچ وقت دولت- ملت نبوده است. فارس- دولت بوده است. زبان فارسی، فرهنگ فارسی، ادب فارسی و موسیقی فارسی با زور به مردم قبولانده شده است. این سیستم بی ثبات است. در اسکاتتلند بعد از نزدیک به سیصد شعله استقلال خواهی همچنان روشن است.

نکته سوم دخالت جویی همسایه ها در امور همدیگر است. این مسایل هیچگاه پایان نخواهند یافت. کشورها به دلایل منافع خود و غیره همواره در کشور دیگر دخالت خواهند کرد. فدرالیست شدن جلوی دخالت هیچ کشوری را نخواهد گرفت. این ایده آل گرایی است که تصور کنیم با فدرال شدن ایران کشورهای همسایه در ایران دخالت نخواهند کرد.
  

در جای دیگر استاد یوسف عزیز در مورد استقلال تیمور شرقی چنین گفته اند:

"یکی از دلایل استقلال تیمور شرقی آن است که مردمی مسیحی دارد و با اکثریت مسلمان اندونزی تفاوت. ضمنا این کشور اهمیت ژئو استراتژیک ندارد و اساسا غرب پشتیبان استقلال تیمور شرقی بود"

در مورد تیمور شرقی باید گفت که موقعیت استراتژیک خاصی دارد بعلت نزدیکی به استرالیا و همچنین به دلیل نزدیکی به خطوط مهم کشتیرانی. مهمتر از آن منابع  غنی نفت و گاز در دریای تیمور است. به همین دلیل هم اندونزی پس از استقلال تیمور از استعمار پرتقال بلافاصله به آن حمله کرد. غرب هم با استقلال تیمور در ابتدا مخالف بود. و تاکنون تیمور شرقی ها آمریکا و بریتانیا را متهم می کنند که با مسلح کردن ارتش اندونزی موجب سقوط استقلال نوپای خود در سال 1975 شد. که در واقع بعلت جنگ سرد و جلوگیری از بقدرت رسیدن کمونیست ها به قدرت در اندونزی به این کشور کمک شد و بر روی اشغال تیمور شرقی توسط اندونزی چشم ها بسته شد. خصوصا اینکه احزاب تیمور شرقی در ان زمان اکثرا چپ هم بودند. جنگ و اشغال اندونزی دویست هزار کشته بر جای گذاشت. کاتولیک بودن مردم تیمور و کمک پرتقال البته موثر بود. ولی مقاومت و تظاهرات مستمر مردم تیمور شرقی که تیتر روزنامه های جهان را به خود اختصاص داده بودند موجب عقب نشینی حکومت اندونزی شد. تاکتیک مردم تیمور ورود به سفارت های هلند و غیره در جاکارتا بشکل صلح آمیز بود تا اخبار را تیتر روزنامه ها کنند. گوسامو رهبر زندانی تیموری ها را از زندان جاکارتا به حبس خانگی منتقل کردند. تظاهرات ادامه یافت. در سپتامبر 1999 رفراندم توسط سازمان ملل ایجاد شد که 75 درصد به استقلال رای دادند. بعد ارتش اندونزی دوباره با کمک مزدوران تربیت شده خود دست به کشتار زد و هزار نفر را کشت. تا نیروهای استرالیا دخالت کردند و تیمور شرقی برای بار دوم به استقلال رسید که نمونه کم نظیری است.

خلاصه کلام اینکه اول بنظر نمی رسد که ایران بدلیل فرهنگ سیاسی فارس ها اصلا بتواند فدرال بشود. دوم اگر هم فدرال بشود، حقوق عرب ها باز هم ضایع خواهد شد و بدتر هم خواهد شد. سوم استقلال تنها راه بدست آوردن حقوق مردم احواز است. تنها راه حل عادلانه هم هست تا اینکه مرهمی بر درد مردمی باشند که نزدیک به یک قرن سرکوب شده اند. چهارم. استقلال خواهی و مستقل شدن هم هیچگاه ساده نبوده و کسی هم چنین ادعایی نباید بکند. باید کار کرد، صبر کرد و امید داشت.

اصل مقاله استاد یوسف عزیزی در اینجا هست:

http://www.akhbar-rooz.com/article.jsp?essayId=51864