'ایران منزوی، عرضه گاز را پیشنهاد می کند'

روزنامه هرالد تریبیون بین المللی در شماره سه شنبه ۱۷ فوریه، در مقاله ای به قلم آندرس کالا، تحت عنوان "ایران منزوی، عرضه نفت را پیشنهاد می کند" به بررسی تلاش ایران برای استفاده از اهرم گاز طبیعی در رویارویی خود با غرب پرداخته است.
آندرس کالا، می نویسد در پی قطع اخیر صادرات گاز طبیعی روسیه به اروپا، ایران می کوشد خود را به عنوان یک جایگزین بالقوه برای تأمین گاز اروپا مطرح کند و این تلاش ایران دست کم تا حدی با این هدف انجام می شود که موضع این کشور را در دور تازه رویارویی دیپلماتیک بر سر برنامه غنی سازی اورانیوم تقویت کند.

هرالد تریبیون یادآور می شود که دولت ایران همواره کوشیده است توان خود را برای صادرات گاز به عنوان اهرمی سیاسی به کار گیرد. ذخایر گازی عظیم ایران، این کشور را پس از روسیه در مقام دوم در جهان قرار می دهد و کمال مطلوب این کشور این است که همزمان به عنوان تأمین کننده گاز و همچنین به عنوان مرکز نقل و انتقال گاز برای اروپا، آسیا و منطقه خلیج فارس مطرح باشد.
نویسنده با اشاره به این که تلاش های ایران از آنجا که حجم صادرات این کشور هنوز خیلی زیاد نیست، تاکنون چندان موفق نبوده، در ادامه می نویسد اینک قدرت نمایی روسیه به همراه پیش بینی رشد درازمدت تقاضای جهانی برای گاز، دولت محمود احمدی نژاد را بر آن داشته که تلاش هایی جدی تر را برای بهبود وضع صادرات گاز طبیعی ایران در پیش گیرد تا از این طریق از شدت انزوای دیپلماتیک و دشواری های اقتصادی این کشور بکاهد.

آندرس کالا، می نویسد در اوج بحران میان روسیه و اوکراین در ماه ژانویه گذشته، ایران از پاکستان خواست به سرعت یک قرارداد معامله گاز را امضا کند. پروژه "خط لوله صلح" که مذاکره درباره آن مدت ها است جریان دارد، می تواند تا سال ۲۰۱۲ روزانه بیش از ۶۰ میلیون متر مکعب گاز برای پاکستان تأمین کند و بعدا هند را هم در بر گیرد. اما اجرای این پروژه تاکنون به دلیل عدم توافق بر سر قیمت و همچنین انزوای سیاسی ایران به تعویق افتاده است.

نویسنده مقاله به این نکته اشاره می کند که ایران در این مدت همچنین صادرات گاز خود را به ترکیه دو برابر کرد تا جبران قطع جریان گاز صادراتی روسیه را بکند و به آذربایجان هم پیشنهادی ۱ و ۷ دهم میلیارد دلاری برای خرید ده درصد سهام فاز دوم توسعه میدان گازی شاه دنیز ارائه داد. این میدان قرار است با کمک به تأمین گاز طبیعی خط لوله نابوکو برای صادرات به اتحادیه اروپا، نقش روسیه را در بازار اروپا محدود کند.

به عقیده نویسنده مقاله، با توجه به اینکه باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا نیز تعاملی دیپلماتیک را به ایران پیشنهاد کرده است، صحنه برای یک بازی سیاسی بر سر امنیت انرژی و امنیت هسته ای آماده می شود. بسیاری چیزها ممکن است به این امر بستگی پیدا کند که آیا ایران می تواند برای طرح های مربوط به گاز طبیعی خود چشم اندازی عملی و واقع بینانه فراهم کند و این که اتحادیه اروپا چگونه نقش خود را در این بازی ایفا می کند.

آندرس کالا معتقد است که تا کنون مقامات اتحادیه اروپا در این بازی چیزی نباخته اند و امکانی را هم نادیده نگرفته اند. سخنگوی کمیسر انرژی اتحادیه اروپا می گوید: "من هم اگر جای ایران بودم، از گاز استفاده می کردم. اما گمان نمی کنم این مسئله ما را به تغییر موضعمان وادار کند. گاز ایران امروز مورد تقاضا نیست." با وجود این، وی اضافه می کند: "اما اگر یک روزی بتوانیم موضوع غنی سازی را حل کنیم، روشن است که از کار کردن با آنها صرفنظر نخواهیم کرد".

به نوشته هرالد تریبیون این اشاره به "یک روزی" می تواند بلوف باشد. زمان، برای همه طرف های بازی محدود است ولی آنچه برای اروپا حیاتی است، موضوع عاجل کاستن از قدرت تعیین کنندگی روسیه در تأمین انرژی اروپا است که پروژه ۱۰ میلیارد دلاری خط لوله گاز نابوکو، قرار است در آن نقشی حیاتی بازی کند.

در ادامه مقاله آمده است که اگر دولت ایران بتواند تقاضای داخلی را کاهش دهد، خریداران بالقوه فراوانی در اختیار خواهد داشت. شرکت های آسیایی و روسی به قراردادهای توسعه علاقه مند هستند. گاز طبیعی همچنین دارایی ارزشمندی است که می تواند در روابط ایران با همسایگان عرب مثل عمان، امارات متحده عربی و کویت نقش ایفا کند. ایران به همراه قطر و روسیه سازمان اولیه تولید کنندگان گاز جهان را تشکیل داده اند که بعضی مشتریان گاز را نگران کرده که به تدریج با هدف کنترل بازار، به کارتلی شبیه اوپک تبدیل شود.

ولی به نظر نویسنده هرالد تربیبون، ایران هنوز از حجمی از صادرات سخن می گوید که از کل تولید سالانه فعلی اش بیشتر است. صادرات گاز این کشور حتی در خوشبینانه ترین حالت، سال ها محدود خواهد بود تا میادین و زیرساخت ها توسعه یابد و رشد تقاضای داخلی مهار شود.